Elizabeth Agyemang

Ghana pɔleteesa

Elizabeth Agyemang (ba naŋ dɔge 13 Mɛnoɔre 1949) e la Ghana pɔleteesa a da e Ghana begemaale die mɛmba.[1] Ona la areko Oforikrom gbandige a Ashanti irigyiŋ poɔ, Ghana. O e la a Wɔɔ paati mɛmba ane a Ashanti irigyiŋ dɛpete Minisa, Ghana.[2]

Elizabeth Agyemang
human
Sex or genderpɔge Maale eŋ
Country of citizenshipGhana Maale eŋ
Given nameElizabeth Maale eŋ
Date of birth13 Mɛrnoɔre 1949 Maale eŋ
Place of birthKotei Maale eŋ
Languages spoken, written or signedEnglish Maale eŋ
Occupationpolitician, health professional Maale eŋ
Position heldMember of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 4th Parliament of the 4th Republic of Ghana Maale eŋ
Educated atunknown value Maale eŋ
Member of political partyNew Patriotic Party Maale eŋ
Religion or worldviewCatholicism Maale eŋ

Nyɔvore Piiluu ane Ganzanne maaleŋ

Ba da dɔge la Agyemang Kotei poɔ a Ashanti Irigyiŋ poɔ, Ghana. O taa la tekyɛrre sɛtefekate ‘A’. O nyɛ la a sɛtefekate 1971 poɔ. O meŋ la nyɛ la nɛɛsɛre sɛtefekate yi a Alexandria Hospital Virginia poɔ, USA. A ŋaa da eɛ la 1989 poɔ.[3]

Dompole maaleŋ

A yi Gyɛnoɔre 2005 te tɔ Gyɛnoɔre 2017, Elizabeth areko la a Oforikrom gbandige a Ashanti irigyiŋ poɔ, Ghana.[4] O da di la o begemaale die kogi ne 58,812 nuuri yi 90,333 nuuri naŋ neɛ soŋ o gbandige poɔ.[3]

Maakye 2017 poɔ, Yidaandɔɔ Nana Akufo-Addo, da pore o la a o dɛpete irigyinal minisare pie na kaŋa naŋ na poɔ o gɔmenante poɔ. A Ghana begemaale die Appointment Committee da peɛre o la kaa nyɛ ana kyuu na ne o zu eŋɛ. A committee da sage de o la, a toɔle o yuori ko a begemaale die speaker ka a begemaale die na baare tu a sagebo yeltuuri kyɛlɛɛ.[5]

Nuuri Neɛbo maaleŋ

Ba da ɛlɛte la Agyemang ka o e begemaale die mɛmba ko a Oforikrom gbandige a Ashanti Irigyiŋ poɔ, Ghana a fɔrɔ soba eŋɛ a 2004 Ghana gyɛmaa zaa nuuri neɛbo eŋɛ. O da di la a Wɔɔ paati yuori eŋɛ.[6][7] O gbandige da paale la a 36 begemaale die kogiri yi a kogiri 39 a Wɔɔ paati naŋ di ana nuneɛ na poɔ ko a Ashanti Irigyiŋ.[8] A Wɔɔ paati da di la 129 begemaale die kogiri yageroŋ lantaa yi kogiri 230.[9] Ba da ɛlɛte o la ne 47,388 nuuri yi 71,594 nuuri zaa lantaa naŋ neɛ. A ŋaaŋ da manne ne la 66.2% yi a nuuri zaa naŋ lantaa neɛ. Ba da ɛlɛte o la kyɛ bare Minir Abdullah Dawood naŋ e a People's National Convention, Abofra George Cudjoe naŋ e a Kataweɛ paati bie ane Adelaide Borden naŋ e a Convention People's Party bie. A bama nyɛɛ 2,516, 21,056 ane 634 nuuri seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa naŋ neɛ. A ama manne ne la 3.5%, 66.2%, 29.4% ane 0.9% seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa naŋ meɛ soŋ.[6][7]

2008 poɔ, o da di la a gyɛmaa zaa nuuri neɛbo a Wɔɔ paati yuori eŋɛ ko ana gbandige na ne o zu.[10][11] O gbandige da poɔ la a 34 begemaale die kogiri yi a kogiri 39 a Wɔɔ paati naŋ di ana nuneɛ na poɔ ko a Ashanti Irigyiŋ.[12] A Wɔɔ paati da di la 109 begemaale die kogiri yageroŋ yi a kogiri 230 poɔ.[13] Ba da ɛlɛte o la ne 40,704 nuuri yi a 64,538 nuuri zaa lantaa naŋ neɛ soŋ.[10][11] A ŋaaŋ da manne ne la 63.07% yi a nuuri zaa lantaa naŋ neɛ soŋ. Ba da ɛlɛte o la kyɛ bare Munir Abdullah Dawood naŋ e a People's National Convention bie, Terlabi Ebenezer Okletey naŋ e a Kataweɛ paati bie ane Afful Hayfor naŋ e a Convention People’s Party bie. A bama nyɛɛ 1,120, 21,572 ane 1,142 nuuri seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa lantaa naŋ neɛ soŋ. A ama da manne ne la 1.74%, 33.43% ane 1.77% seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa lantaa naŋ neɛ soŋ.[10][11]

2012 poɔ, o da di la a gyɛmaa zaa nuuri neɛbo la maaleŋ ko anaŋ gbandige na ne o zu. Ba da ɛlɛte o la ne 58,812 nuuri yi a 90,333 nuuri zaa naŋ lantaa neɛ soŋ.[14][15] A ŋaaŋ da manne ne la 65.11% nuuri zaa naŋ lantaa neɛ soŋ. Ba da ɛlɛte o la kyɛ bare Awidu Gariba naŋ e Kataweɛ paati bie, Raphael Brobbey naŋ e a Progressive People's Party bie, Salifu Zakari naŋ e a Convention People's Party bie, Faustina Adjei naŋ e a Kataweɛ paati bie ane Nana Osei Tutu Prempeh naŋ e sommeŋɛ bie. A bama nyɛɛ 29,393, 1,246, 311, 419 ane 152 nuuri seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa naŋ neɛ soŋ. A ama da manne ne la 32.54%, 1.38%, 0.34%, 0.46% ane 0.17% seŋ anaŋ tutaa lɛ yi a nuuri zaa naŋ neɛ soŋ.[14][15]

Meŋɛ Nyɔvore maaleŋ

Agyemang be la kultaa die ane biiri bata.[3] O e la kiristabie.[16]

Sommo Yizie maaleŋ

  1. https://web.archive.org/web/20180630161845/http://www.pulse.com.gh/bio/politicians/elizabeth-agyemang-id5436549.html
  2. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/business/Amend-mining-law-Hon-Elizabeth-Agyemang-578348
  3. 3.0 3.1 3.2 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=2646
  4. https://www.newsghana.com.gh/im-lucky-to-be-nominated-deputy-reg-minister-elizabeth-agyemang/
  5. https://www.primenewsghana.com/politics/akufo-addo-selects-people-s-mother-as-deputy-ashanti-regional-minister.html
  6. 6.0 6.1 https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/ashanti/36/
  7. 7.0 7.1 Elections 2004; Ghana’s Parliamentary and Presidential Elections. Accra: Electoral Commission of Ghana; Friedrich Ebert Stiftung. 2005. p. 128.
  8. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  9. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/president/index.php
  10. 10.0 10.1 10.2 Ghana Elections 2008. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2010. p. 65.
  11. 11.0 11.1 11.2 https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/36/
  12. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/index.php
  13. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  14. 14.0 14.1 https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/36/
  15. 15.0 15.1 Elections 2012. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2012. p. 134.
  16. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=2646