Gbɛmeele : [1]Baaloŋ kaŋa yuori la ka Dagaaba boɔlɔ ka gbɛmeele. O e la baaloŋ na naŋ maŋ nyɔge neɛ a yi ba yelle iree mine zie the seŋ; Seŋgaŋ yɛlɛ, eŋɛnɛ tɔ taa,Dɔgebo saŋa, ane a taa mine. Gbɛmeele e la maaloŋ na koŋ baŋ toɔŋ sanne zie zaa see ka o soba na taa a baaloŋ ŋa tɔ te kpi ne. Gbɛmeele ba taa sannoo zie, Naasaale dɔɔtare gba na yeli ka ba ba baŋ la a boma meŋ koŋ tɔŋ sanne a baaloŋ ŋa. Tēē yɛŋ be be la ka ba naŋ baŋ de ko o soba na taa a baaloŋ ŋa, ka o soba tõɔ voore ta zie kaŋa kyɛ a koŋ baŋ tõɔ sanne a baaloŋ zaa. Gbɛmeele e la baaloŋ faa kaŋ na be a teŋɛ zu kyɛ ka neɛ zaa zoro o. Ka fooŋ nyɔge bēē a taa a baaloŋ ŋa tɔ, fo eŋɛ maŋ baara la fēē fēē bēē ŋmēēnɛ ka fo te kpi bēē koŋ fo nyɔvore.Te woŋ ka dakori saŋa na ka baare bēē baa zie la ka a baaloŋ ŋa yi. A yi noba mine naŋ maŋ gana ne a donne ama, a yi libie/libiri zuiŋ.Te na woŋ ka dakori saŋa na ka naasaale paaloŋ poɔ la ka a baaloŋ ŋa da be kyɛ loŋne a wa tɔ zenɛ ka o na bebe a koora noba.[2]

Gbɛmeele Faaloŋ

maaleŋ

Gbɛmeele taa la faaloŋ yaga ko te nensaala na be a teŋɛ zu kyɛ. O e la baaloŋ naŋ na baŋ tõɔ ko neɛ ka soba nyɛ a baaloŋ ŋa tɔ.[3]

• Gbɛmeele baaloŋ e la baaloŋ naŋ maŋ ennɛ noba vi ka o soba taa a baaloŋ ŋa .

• A maŋ baŋ ko la kūū ka o soba nyɛ a baaloŋ ŋa tɔ.

• A baaloŋ ŋa ba taa tēē

• Neɛ koŋ baŋ sanne a baaloŋ ŋa tɔ laŋ kpi neŋ la.

• Ka neɛ taa a baaloŋ ŋa tɔ o maŋ lere la baaloŋ bilee bilee mine.

• A baaloŋ ŋa deme enne zaa la maŋ baare kyɛ kyɛ ba koba yoŋ bare.

Yeŋ Ka Neɛ Naŋ Baŋ Nyɛ A Baaloŋ Ŋa

maaleŋ

Gbɛɛ yaga seŋ gaŋ poɔ la ka gbɛɛ yaga ka neɛ maŋ nyɛ a baaloŋ ŋa kyɛ mine meŋ yɛlɛ mine maŋ wa kpɛ kyage la ka neɛ tu be kyɛ nyɛ a baaloŋ ŋa.

Mine meŋ bie dɔge saŋa ka a ma taa a baaloŋ ŋa tɔ na baŋ tõɔ tu la a be kyɛ nyɔge o soba.

Ka bone ŋmaa fo eŋɛ , fo naŋ baŋ tu la a be nyɛ a baaloŋ ŋa tɔ. Aseŋ kuri, beleedi ane mine kaŋa. Ka a naŋ ŋmaa neɛ na taa a baaloŋ kyɛ meŋ ŋmaa o soba na ba taa na baŋ nyɔge o la.

Sommo Yizie

maaleŋ
  1. https://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html
  2. https://www.hiv.gov/hiv-basics/overview/about-hiv-and-aids/what-are-hiv-and-aids/
  3. https://www.healthline.com/health/hiv-aids