Kaaloo

Kaaloo e la Ŋmempuori yeltuuri mine Dagaaba naŋ maŋ tu kyɛ yeli ba boɔbo bee ba ferebo ko a sazu Ŋmene. Bal la bal zaa sagɛɛ la ka Naaŋmene sereŋ be be la. A sage meŋ ka Naaŋmene la maŋ erɛ yele zaa. Te Dagaaba meŋ laŋkpeɛbo poɔŋ te meŋ sage la a lɛ.Yel-soŋ bee faa pãã pɔge nie, kyɛ te maŋ sagɛɛ la ka Naaŋmene la vɛŋ ka a waa lɛ.Te sagɛɛ la ka Naaŋmene la maŋ taa yelzaa faŋa azuiŋ Ona la ka te maŋ puoro, a sɔrɔ, a moorɔ terɛ, a dɛle, a sagedi ka Ona yoŋ la na tõɔ faa te yi faaloŋ.

Kaaloo la Dagaaba saakompare ŋmempuori tuubu kaŋa neɛ naŋ maŋ tu a yeli bee sɔre yelkaŋ ayi Naaŋmene (Naabileŋmene ), tebɛ ne bɔɔre (teŋɛzu -ŋmene ) ne kpenne zie.

Dagaaba maŋ kaale la saŋ na ba naŋ wa boɔrɔ sori tuubu, koɔbo piiluu, sɔɔre gaabo, kpɛ yipaalaa, pore bie yuori, ŋmaa gaara bee ka yelfaa kaŋ wa pɔge te.

Ane ka Dagaaba maŋ kaale la tebɛ, bɔɔre,a ne kpenne, kyɛ ba sage la ka Naaŋmene la zuo a zaa. Azuiŋ, ka ba naŋ wa na kaale,a Saazu-ŋmene la ka ba maŋ daŋ piili neŋ a kaaloo. Boma ba naŋ maŋ de kaale ne la ŋmanlee, kɔmmaaroŋ, tɛmpɛloŋ ane dãã.

Lɛ Ba Naŋ Maŋ Kaale

Kaaloo maŋ wuli ka yele ka fo na yeli la e a boɔrɔ maaloo bee yeli kaŋa e la a boɔrɔ maaloo.

Dagaaba saakommoŋ poɔ, Ba maŋ villi la tampɛlloŋ kolikoli teŋɛ, kyɛ de koɔŋ ane ŋmale, a taa soɔ, kyɛ ka soɔ soba bee a baŋe bogerɔ domzeŋ kyɛ paaŋ kpara la a teŋɛ ane a soɔ kyɛ yele yelbie a bara a koɔŋ teŋɛ ka a zaa laŋ lanleebo.

Noba bana naŋ Senne kaaloo

*Soɔ soba

*Bage bogerɔ

*Mabie

*Tendaana

*Dɔɔ na taa pɔgɔ ane ataaba