Nɔkpeɛne Yelyagesɛgeraa

Nɔkpeɛne ŋmɛ Bee KyaKya ŋmeɛbo Yelyagesɛgeraa..

Fo sakuuri taa la Nɔkpeɛne ŋmɛ na kyaare ne “Ghana boɔra la pɔge wederɛ, ka o soŋ a teŋɛ noba woore sigi” sɛge nɔkpeɛne kyaare ne fo sagebo bee basagebo.

           Dakogi zu soba, Sɛrɛɛ direbɛ, Saama, N nɔkpeɛŋ ŋmɛ taaba ane N saku bitaaba, Yɛ zaa waabo yaane. N ba sage ne a yelluŋ ŋa “Ghana boɔra la pɔge wederɛ, o na la na vɛŋ ka a teŋɛ noba woore sigi”

           N nɔkpeɛŋ ŋmɛ taaba na yeli ka Ghana na de bee zɔɔ faa ba menne ayi a naasaaleba nuuri poɔ ta zenɛ, dɔba yoŋ tɛgɛ la di ne a teŋɛ weɛŋ. A na la vɛŋ ka noba erɛ a woore ama taaba. A ba teɛroŋ ŋa wuli ka dɔba ba e noba ana baŋ taa a teŋɛ velaa, lenso ka ba teɛrɛ zaa leɛ eŋ pɔgeba eŋɛ kyɛ a ba teɛroŋ ŋa saaŋ la a ba yɛŋ zaa bare, ka ba deɛ ŋmeɛrɛ ba gyɛŋ ka pɔgeba la a teŋɛ faareba. N nɔkpeɛŋ ŋmɛ taaba na naŋ teɛrɛ ka pɔgeba e la nimibaaloŋ noba kyɛ naŋ e a teŋɛ ma mine a koŋ sage vɛŋ ka neɛ zaa bɛle ba aŋa dɔba na. Ba la leɛ de la a yelluŋ ŋa eŋ ba zuuri poɔŋ ka “bone na dɔɔ naŋ na toɔŋ e pɔgeba meŋ na e o la a gaŋ lɛ gba”.A ama zaa la ko ba a yɛŋ ka ba teɛrɛ ka pɔgeba na baŋ de la a Ghana weɛŋ ka ba woore seŋ.A ba yelluŋ ŋa “bone na dɔba naŋ na toɔŋ e pɔgeba meŋ na baŋ e o te gaŋ” A yelluŋ ŋa meŋ na baŋ yuo la nɔkpeɛne yuo ko te a kyɛ. A lɛ la vɛŋ ka ba yeli ka pɔgeba naŋ baŋ eɛɛ libi binnɛ kyɛ inne ka libie yoŋ naane maala a teŋɛ. Pɔgeba taa la gagare yɛlɛ, yentaa yɛlɛ, kyeeretaa ane a mine kaŋa. A ama zaa la ka n nɔkpeɛŋ ŋmɛ taaba iri bare ba zu ŋmama poɔ kyɛ deɛ kyo eŋ yelyenaa yoŋ.

           Ba meŋ da yeli ka dɔba la de a teŋɛ ŋa weɛŋ , a vɛŋ yɛlɛ saana, baapaalba dirɛ dɔgɛɛ kyɛ dakogi zu soba, Sɛrɛɛ direbɛ, Saama  N yele korɔ yɛ la ka Ka pɔge da la zeŋ a kogi zu ŋaa aŋa naasaalba mine da da la a teŋɛ ŋa noba zaa a poɔ ne a dakogi zu soba bee a teŋ-kaara meŋɛ gbuli zaa. N soore a n nɔkpeɛne ŋmɛ taa soorebiyenaa yoŋ “ ka anaŋ wuli ka yɛ da na be la a naasaale mine nuuri poɔ ane yɛ naŋ be ŋaa a ŋmeɛrɛ nɔkpeɛne buosoba la ka yɛ da na boɔra” Ba ba taa nɔ-iraa zaa. Ba zuuri zaa pa ne la teɛroo. Aŋa te zaa da eɛɛ gbaŋgbaare ka naasaale mine da taa te a yɔ dɔgera aŋa donne kyɛ ka donne paaŋ gba, te ba maŋ la sage ka neɛ dɔgere o doŋ-guolo anaŋ wa yele nensaalba yɛlɛ.

           Pɔgeba ba e Malekere, ka noba mine maŋ zeŋ wonɔ ba noɔ kyɛ yeli ka pɔgeba seɛ la dɔba. Pɔgeba na baŋ vɛŋ la ka dɔba maŋ pɛgerɛ ba pantere kyɛ leɛ ba eŋ ka ba e ba gbaŋgbaare a teŋɛ ŋa poɔ. Kyɛ yɛ buosoba la na sage a lɛ e. Teɛ fo nuu ka fooŋ baŋ ka fo na baŋ pɛge la pɔge piito ka onaŋ yeli ka fo e. Neɛ meŋɛ pɔge kullaa gba kyɛ o koŋ sage toŋ a toma ama taaba anaŋ wa yele ka o pɛgerɛ piitore. A ama zaa wuli ka ka faŋa kpɛ pɔge nu poɔ onaŋ e a la. Ka neɛ maŋ yi tempɛlloŋ poɔ kyɛ boɔra ka o leɛ kpɛ vuu poɔŋ.

           Dakogi zu soba, Sɛrɛɛ direbɛ, Saama, Nɔkpeɛne ŋmɛ taaba, ane N saku bitaaba, Ghana boɔra la noba naŋ taa faŋ, naŋ taa yɛŋ, teɛre zulloŋ. Noba naŋ na baŋ zɔɔ faa a teŋɛ ka zɔɔre le pampana ŋa. A teŋɛ boɔra la noba naŋ na baŋ are dɛŋdɛŋ, a kyaare yɛlɛ ne nyaaŋ ka dambeɛ ba kpɛ ba ka anaŋ waa wolɔ. Pɔgeba e la noba na kpɛ dambeɛ aŋa ŋmaaŋa, ba meŋ ba la taa faŋa zaa ka ba noɔre yoŋ naane. Pɔge na are be kono ka yɛlɛ saaŋ. Ka n la de eŋ poɔ; Zie na dɔba na e yaga aŋa Ghana poɔ kyɛ, pɔgeba koŋ baŋ nyɛ a anaŋ taaba sori a de a teŋɛ niŋe. Ghana poɔ neɛ zaa nimiri ba kyɛ pɔgeba eŋɛ ka biiri dɔgebo ane die poɔ yɛlɛ eŋɛ naane.N la maale soore n nɔkpeɛne ŋmɛ taaba “fo na sage vɛŋ la ka fo pɔge kullaa ka o leɛ a yiri dandɔɔ kyɛ ka fo bebe”? Nyɛ ba zaa viire la ba zuri, a lɛ wuli ka ba koŋ sage e ŋmɛ a anaŋ taaba gbɛrɛ ka ba kuu poɔ gba la kyɛ togitogi. A ama zaa wuli ka ka pɔge la e a Ghana yidandɔɔkpoŋ aŋa ba na yele, O begɛ zaa na maŋ be la dɔba eŋɛ. A la paaŋ wuli ka dɔɔ zaa na baŋ gaa la pagebo yiri ka ba naŋ taa nɔkpeɛne fee zaa, dɔɔ koŋ la baŋ nyu koɔ omeŋɛ die poɔ.

           Ka pɔge taa a faŋa, ka a wuli ka o e la nentegeroŋ kaŋa a teŋɛ bee ba yie poɔŋ, wolɔ ka o maŋ waa. Bee te boɔra ka ba laŋ a Ghana libie zaa taaŋ ba naŋ ne ba yiri deme yoŋ te wono ne a noɔ aŋa Cecilia Dapaah. Dakogi zu soba, Sɛrɛɛ direbɛ, Saama, Nɔkpeɛne ŋmɛ taaba ane N saku bitaaba zaa, N ba la taa yeli zaa anaŋ yeli kyɛ a Ghana kyɛ pɔge bee pɔgeba koŋ baŋ toɔŋ nyɛ a anaŋ vuo na a e a teŋɛ niŋe te saakommine tɔɔ sagera ka yuori wa ŋmara nembaala bie zu. Ka anaŋ wuli ka gbɛ ŋmɛ gba la kyɛ pɔge naane na de ne a Ghana noba niŋe. Ka a na e a lɛ a na eɛɛ aŋa dɔrɔba na ba baŋ lɔɔre mɔɔbo kyɛ de noba, ka a lɔɔre na wa sigire teŋɛ a noba zaa la gaa.

           N taaba bama teɛrɛ ka pɔge bee pɔgeba la na baŋ soŋ a teŋɛ noba woore ŋmaa kyɛ dakogi zu soba, N taaba ŋa teɛroo ba tu a yelmeŋɛ sori ba menne noɔre diibo yɛlɛ la ferɛ ba kyɛ a teŋɛ maaloo naane. A teŋɛ ŋa maaloŋ kolagi la a kyaare ne a tendaa daa diibu. A teŋɛ bonkoɔre te page ne a naasaale paaloŋ deme daa e la bone kaŋa ana seŋ ka noba lantaa kyɛ kaa a zie kyɛ bare pɔgeba niŋe deebu yɛlɛ. A yelluŋ ŋa ba e kponnoŋ yɛlɛ kyɛ nɔlaŋ la.A teŋɛ ŋa yɛlɛ na baŋ nyɛ la gaabu zie ka banaŋ de noba na taa teɛroŋ kyaare ne a Ghana baabu, a eŋ na pɔgeba te bone maale yie poɔ, a ta e aŋa nenyenaa yoŋ toma la, kyɛ neɛ zaa maŋ tona kyɛ teɛrɛ a teŋɛ baabu yɛlɛ. Pɔge zaa kyebe anaŋ baŋ de a teŋɛ ŋa a toɔŋ leɛre o ka o la waa o waabu na.

           Dakogi zu soba,Sɛrɛɛ direbɛ, Saama, Nɔkpeɛne ŋmɛ taaba ane N sakubitaaba. Neɛ zaa baŋ yeli ka pɔgeba meŋ taa la a sori a na baŋ be te Ghana gɔbenente poɔŋ. Kyɛ te kaa nyɛ ba kanyiri ba taabu ane ba faŋa yɛlɛ a teŋɛ ŋa poɔ. Te boɔra la noba naŋ taa a faŋ a na toɔ zɔɔ faa a teŋɛ ka nɔkpeɛne kpɛ. Ghana e la teŋɛ ka dɔba e yaga gaŋ pɔgeba, a lɛ maŋ vɛŋ la ka pɔgeba yaga zie ba poɔrɔ yɛlɛ maaloŋ poɔŋ a yelluŋ ŋa piili la te saakompare yɛlɛ poɔŋ, ka a wuli ka pɔgeba koŋ baŋ toɔŋ de weɛŋ ka dɔɔ tuoro. N paaŋ na boɔle la a die ŋa poɔ deme zaa ka ba ta sage a yelluŋ ŋa “ Ghana boɔra la pɔge niŋe wederɛ ka o soŋ a teŋɛ noba woore sigi”

                                               Yɛ BAREKA!!!!