Voonebie Ane Voonebie Tutaaloŋ

Voonebie Ane Voonebie TutaaloŋVoonebie (phonetics) ane voonebie tutaaloŋ(phonology) tɛɛtɛɛloŋ.Voonebie e la bie naŋ maŋ are ko a kɔkɔre gɔnne yɛlɛ yelluŋ poɔ.

Voonebie tutaaloŋ meŋ e la sɛge tutaa yelbie sɛgebo saŋa.

Voonebie tutaaloŋ waaloŋ(scope of phonology) ane tontonne

Voonebie (phonetics)= Voonebie e la bie naŋ maŋ are ko gɔnne yɛlɛ yelbu saŋa a kɔkɔre poɔ. Aseŋ, |b|, |g|, |ŋ|, |k| amt. Voonebie maŋ be la kɔkɔre zaa poɔ.

Voonebie tutaaloŋ (phonology)

Voonebie tutaaloŋ e la lɛ voonebie naŋ maŋ seŋ ka a sɛge tutaa yelbiri poɔ a taa tɛgɛ kɔkɔre kaŋa poɔ. Dagaare poɔ, voonebinyaŋene zeltaane voonebie la maŋ seŋ ka a tu taa yelbiri sɛgebo poɔ.

Aseŋ, [buo]. |u| ane |o| e la zeltaane voonebinyaŋene na naŋ baŋ tu a voonebidaa |b|. Voonebinyaŋene zeltaane ane zelbataane ba seŋ ka a sɛge tutaa yelbiri sɛgebo poɔ.

Aseŋ, [bʋu]. |ʋ| ane |u| koŋ baŋ sɛge tu taa yelbiri poɔ a taa tɛgɛ. Lɛ meŋ zuiŋ la a voonebidaare sɛgebo poɔ.

Aseŋ, |b| ane |m| la aseŋ ka a tu taa yelbiri sɛgebo poɔ, bonzuiŋ, a laŋ la naane boɔloo zie,nɔgbɛmɛ. Aseŋ, [bʋmbie], [lambie] amk.

Tɛɛtɛɛloŋ naŋ be voonebie and voonebie tutaaloŋ poɔ

1. Voonebie e la gɔnne naŋ be kɔkɔɛ poɔ, kyɛ ka voonebie tutaaloŋ e lɛ na a gɔnne naŋ maŋ seŋ ka a tu taa kɔkɔre kaŋa poɔ.

2. Voonebie e la andonɛɛ kɔkɔɛ, kyɛ ka voonebie tutaaloŋ kyaare ne kɔkɔre kaŋa yoŋ.

3. Voonebie maŋ wullo la lɛ te naŋ maŋ woŋ gɔnne, kyɛ voonebie tutaaloŋ wullo gɔnne begɛ naŋ be kɔkɔre kaŋa poɔ.

4. Voonebie zaanoo maŋ kyaare ne la lɛ kɔkɔɛ voonebie boɔloo, kyɛ voonebie tutaaloŋ wullo lɛ kɔkɔre kaŋa naŋ maŋ de voonebitɛɛtɛɛ laŋ taa a maale ne yelbiri kɔkɔre kaŋa poɔ.

Voonebie tutaaloŋ tontonne

1. A maŋ vɛŋ la ka te baŋ voonebie ane lɛ a naŋ maŋ lantaa maale yelbiri ka o taa tɛgɛ.

2. A maŋ wullo la voonebie naŋ maŋ seŋ ka a tu taa ane a na ba seŋ ka a tu taa yelbiri poɔ.

3. A maŋ vɛŋ la ka te baŋ kɔkɔɛ tɛɛtɛɛloŋ.

4. A maŋ vɛŋ la ka kɔkɔre yelbe baŋ maale yelbipaalaa a kɔkɔre poɔ.