Yiri ŋa Poɔ Yɛlɛ

Dɔɔ kaŋa ne o pɔge la da kpeɛrɛ, ba kultaa nyɔvore poɔ da kyenɛ la velaa a yi ba bɔtaa piiloŋ saŋa.

A dɔɔ yuori da la Nyuuri kyɛ ka a pɔge meŋ di MAASO-A-WOORE, ba kulee la taa yuomo pie naŋ pare kyɛ ba kultaa na ba wa leɛ kyenɛ soŋ koroba a yi yelbawoŋtaa kaŋa naŋ kpɛ ba soga ba kultaa poɔŋ. A lɛ da vɛŋɛɛ la ka nyuuri da iri o nemiri eŋ o pɔge MAASO-A-WOORE. MAASO-A-WOORE koŋ baŋ haa noɔre o serɛzie O da e la neɛ naŋ ba boɔra yɛlɛ yelbu a yi danbeɛ naŋ maŋ kpeɛrɛ o o serɛ zuiŋ. MAASO-A-WOORE  da nɔŋ la o serɛ yaga a ba maŋ boɔra ka yelfaa zaa kpɛ ba soga kyɛ o serɛ meŋ da maŋ ma boɔra ka o nyɛ o pɔge MAASO-A-WOORE fee zaa.

Nyuuri  maŋ wa iree la kyɛ ba boɔra ka o nyɛ o pɔgɔ ne nemiri fee zaa, a lɛ vɛŋɛɛ la ka woŋtaa na MAASO-A-WOORE naŋ da maŋ boɔra ka a be ba kultaa poɔŋ kyɛ Nyuuri da ba maŋ koro o vuo.woŋtaa ba kye a yiriŋ.

MAASO-A-WOORE  maŋ wa yeli ka ka o yeli yɛlɛ zaa ka Nyuuri yeli ka vuo ktyɛbe, kyɛ dagaaba naŋ maŋ yeli ka nyemɛ neŋ zele maŋ doŋ la taa kyɛ naŋ laŋ kpeɛrɛ. Maasoawoore yelloo da maŋ la a lɛ, bonso o da maŋ de la ba kultaa neŋ o poɔ zaa O baŋ ka ka tuo la bee noɔ la kyɛ o faa kpeɛ la . MAASO-A-WOORE  maŋ wa zeŋɛɛ la ka teɛroo faara na ko , o maŋ zeŋɛɛ kyɛ netaŋ pa o niŋɛ zaa O maŋ wa koŋ  “Hmmmmmmm” kyɛ yeli  “ yiri ŋa poɔ yele” ŋaa ka yɛ waa? Kyɛ netaŋ zo walewalewale o niŋɛ poɔ. Teɛroo yoŋ la naŋ ko o, kyɛ ka nyuuri maŋ iri o baga kyɛbe o poɔ kyɛ ka  nimikpeɛ yɛlɛ yoŋ deɛ naŋ ko Nyuuri.

Nyuuri da ba iri bebiri yenaa a ko o pɔge MAASO-A-WOORE  libiri ka o gaa da seemaa wa maale. MAASO-A-WOORE la maŋ baŋ lɛ onaŋ na e ka bondirii be a yiri poɔ kyɛ yeli ka a naŋ nyɛɛ eebo bebiri kaŋa. MAASO-A-WOORE  teɛre zaa maŋ la ka bebiri kaŋa yeli zaa naŋ wa nyɛɛ eebo ka o dɔgɛɛ meŋ sege o ka saseɛ fee meŋ ŋmɛ o o taaba poɔŋ.

Nyuuri, ne a ama zaa MAASO-A-WOORE  naŋ maŋ erɛɛ koro o kyɛ o ba maŋ nyɛ a fee zaa kyɛ naŋ taa Boɔraa nyeɛra bebiri zaa. maŋ koŋɛɛ boɔle o saa ka ba wa de o ka o peɛne o wooro. MAASO-A- WOORE maŋ koŋ gaa la o saa yiri ba nyɛ neɛ zaa , a koŋ gaa o ma yiri ka togitogi, O maŋ koŋ boɔle la a kpeemɛ zaa kyɛ ba nyɛ sɔgraa . Yeŋ ka n zu faa ŋa yi?? Boŋ ka n naŋ e ka n serɛ nɔŋ n meŋ yɛlɛ?? ŋaa ka Boɔraa maŋ zeŋ kyɛ soorɔ o meŋɛ wagere zaa kyɛ nɔ iraa kyɛbe.

MAASO -A- WOORE maŋ soore la a soorebie zaa omeŋɛ kyɛ ba nyɛ nɔ iraa a poɔ.  MAASO-A- WOORE da maŋ teɛre  ka onaŋ ba dɔge zuiŋ la sɔ a yɛlɛ ama zaa, kyɛ n paaŋ e wolo ŋmene la terɛ biiri.O puoroo maŋ la ka a yiri kpeemɛ da naŋ teɛre la o yɛlɛ bebiri kaŋa. “ ka maa wa a yiri ŋa poɔ neŋ poɔ kaŋa la ka yeli na pɔge ma, kyɛ ka anaŋ wuli ka n poɔ zaa la  ŋa N saa mine na sule kobo teɛre N yɛlɛ kyɛ faa ma yineŋ a dogɛɛ ŋa poɔ”. O maŋ ŋmɛɛ la o saŋfama kyɛ ka kaŋa zaa ba nyɛ gaabo zie ko o kyɛ o maŋ taa la sagedeebo ka bebiri kaŋa  o dogɛɛ

zaa naŋ leɛ la noɔ ko o  a zaa naŋ nyɛ la eebo.

MAASO -A- WOORE  POƆ TAABO NE DƆGEBO

maaleŋ

MAASO -A- WOORE  konne zaa da ba e weɛ lɛ, a yiri kpēēmɛ meŋ da are la o puoriŋ ka o taa poɔ. O da dɔge la bidɔɔlee ka Nyuuri eŋɛ zaa da mãã aŋa saa kõɔ ka a poɔ pɛle aŋa kyi. Nyuuri eŋɛ zaa da mããɛ  ne o pɔge aŋ dɔge bidɔɔlee ko o kyɛ Boɔraa gaŋ la a gado zu kyɛ netaŋ zoro aŋa bagbɛre kõɔ. O teɛrɛ la ka a yiri kpēēmɛ soŋ leɛre o serɛ teɛroŋ ka ba lantaa noɔre kyɛ ka a a bie ka o baa velaa.

Nyuuri nimiri deɛ da kpɛ la MAASO -A- WOORE  a lɛ vɛŋɛ la ka MAASO -A- WOORE pore a bie yuori ' NPÃÃEŊMENE' O teɛroo zaa maŋ borɛɛ la ka o deɛ maŋ nyɛ ka kūū seɛ O naŋ voorɔ.

Ba naŋ wa bare MAASO -A- WOORE ka ba yi  a asibiti yiri poɔ gaa yiri ne a bie  ka Nyuuri leɛ te iri o nimiri bare ba zie.

MAASO-A-WOORE na dire o dɔgɛɛ na, O serɛ ba kyɛllɛ O yɛlɛ, a da vɛŋ la ka NYUURI pɔgɔ ba nyerɛ omeŋɛ. O naŋ la maŋ baŋ lɛ o naŋ na e ka a bie nyɛ laafeɛ,bondirii ane a taa.

NYUURI maŋ kó la ka bondirii pa bɔgo kyɛ o koŋ sage o pɔge toŋ nuu a fare booloo ko a bie. O maŋ Kó la kyɛ leɛ de a zaa koɔre ko dãã deme ka ba de doge ne ba dãã kyɛ bare MAASO-A-WOORE ne a bie ka ba moɔrɔ lɛ ba naŋ na e do noɔre. O maŋ wa yele la, onaŋ koŋ la tõɔ kpɛ dãã zuiŋ ka o serɛ kyeere o bare ( bɔ zie gaa ka maa tole ne fo gɔma na) Ka NYUURI maŋ yeli.

Anaŋ wa gaŋ o faŋa ka o iri koŋ gaa o saa yiri ka ba soŋ o ka naane onaŋ kpi la. Be la ka o maŋ free gaa te soore bondirii anaŋ wa maale ka ba zaa leɛ di. NYUURI naŋ ba zoro vi zuiŋ, a bondirii na a pɔge naŋ maŋ gaa o saamine zie te soore wane a naŋ wa maale ka a yi diibo ka o di kyɛ naŋ maŋ nyɔge o tu bare.

MAASO-A-WOORE naŋ wa gale kyu, o maŋ di la a bie leŋ kyɛ nyɔge koɔri a kɔ, a gaa mõɔ te bɔ daare a naŋ te koɔre a kaa o bie ne o serɛ. O da taa la nɔmmo yaga ko o serɛ kyɛ o baga kyɛbe ba poɔ, ka ba erɛ wola. Noba yaga deɛ maŋ yele la o yɛlɛ ka o taa la knyiri kyɛ kanyiri doba la peɛrɛ nasaara berɛ. Ane a ama zaa NYUURI maŋ yi ka wa waana ka yiri zaa tole kpaŋ kpaŋ aŋa vūū kobo noba. Ka neɛ ta woŋ yɛlɛ.

NYUURI ma maŋ deɛ voore la te faaŋ kyɛ yeli " fo yoŋ la e dɔɔ bee fo yoŋ la e neɛ naŋ da taa pɔge a koŋ sage neɛ nyu kõɔ wagere zaa ka fooŋ yi waana". Ŋaa ka NYUURI ma NPÃÃDƆGƐƐ, maŋ nyɔge yeli yeli bare kyɛ omeŋɛ meŋ ba laara a yiri poɔ. Yiri ŋa yɛlɛ ŋmene yoŋ la naŋ tõɔ maale a KO te. Yeŋ ka kpēēmɛ zaa gaa ka ama zaa erɛ, yɛ nyɛ zu gaa wɛ, kyɛ neɛ meŋ kyɛbe a naŋ maale a, ka bagere la bee koŋtomo la kpɛ o, yɛ faama bie. NPÃÃDƆGƐƐ maŋ yeli la a yelbie ama zaa kyɛ neɛ kyɛbe a yiri poɔ ka MAASO-A-WOORE meŋ ba taa nɔhaaraa a poɔ.

NPÃÃDƆGƐƐ maŋ yeli ko la o biepɔge ka o taa kanyiri " ka fooŋ taa kanyiri fo naŋ baŋ dɔge la kobo." Kyɛ kpeɛroo meŋ ba kpeɛrɛ teɛ neɛ la ka o maŋ kpɛ naŋ taa kanyiri kyɛ kaara a bie zie velaa o naa wa gaa te la nendaare kaŋa.

NYUURI maŋ gaa la o pɔge saayiri poɔ te to ba velaa kyɛ yeli ka neɛ kyɛbe. Omeŋ da baŋ ka neɛ kyɛbe MAASO-A-WOORE Saa yiri poɔ neɛ zaa kyɛbe a lɛ zuiŋ la ka o maŋ wulo o meŋɛ a lɛ. A lɛ zuiŋ naane o koŋ sage neɛ gbeɛrɛ a be a naa wa yele ka o taa nɔyellaa a be. A ama zaa maŋ vɛŋ ka MAASO-A-WOORE koŋ o nembataabo yɛlɛ kyɛ kūū la e o. NYUURI maŋ nyɔge la ba zaa lantaa kyɛ yeli o boɔbo kyɛ te gɛrɛ. MAASOAWOORE kanyiri zaa maŋ maŋ wa te baarɛ la kyɛ o koŋ baŋ toɔ haa noɔre gba, lɛ la ka o maŋ de a yɛlɛ zaa eŋ o poɔ poɔŋ kyɛ yeli ka Naaŋmene neŋ o saamine naŋ suli kobo na vɛŋ la ka yeli zaa waa aŋa koɔ maaroŋ koba bebiri kaŋa.

NYUURI maŋ gaa la o pɔge saayiri poɔ te to ba velaa kyɛ yeli ka neɛ kyɛbe " Baare bama ka neɛ yeli o e la dɔɔ bee pɔge ka ba dɔge o velaa k'o yi wa" Omeŋ da baŋ ka neɛ kyɛbe MAASO-A-WOORE Saa yiri poɔ neɛ zaa kyɛbe a lɛ zuiŋ la ka o maŋ wulo o meŋɛ a lɛ. A lɛ zuiŋ naane o koŋ sage neɛ gbeɛre a be a naa wa yele ka o taa nɔyellaa a be. A ama zaa maŋ vɛŋ ka MAASO-A-WOORE koŋ o nembataa yɛlɛ kyɛ kūū la e o. NYUURI maŋ nyɔge la ba zaa lantaa kyɛ yeli o boɔbo te gɛrɛ.

Zie naŋ maŋ wa yire ka Nyuuri koɔre la ba bonkoɔre zaa kyɛ bare o pɔge ne a bie ka ba ziŋ. O pɔgɔ Maasoawoore maŋ ziŋɛɛ lɛŋ a ŋmeɛrɛ o safama kyɛ koŋ nyɛ sonna a yi o serɛ nyɔvore zuiŋ, danbēɛ maŋ kpeɛrɛ ba la ka onaŋ yeli ka ba soŋ o la. Maasoawoore maŋ ziŋ teɛ la o gbɛɛ kyɛ ka teɛroŋ yoŋ pa a zu ŋmane poɔ, sonna kyɛbe ka o maŋ faaŋ gu kyɛ nyɔge yieloŋ ne kuori

" Nenfaa ba taa uumu Zie,

Nenfaa naŋ ziŋ nembeɛ la,

O ba taa a uumu Zie

Nenfaa ba uunɔ ×2

O ba taa a uumu Zie

N naŋ te e boɔ  N naŋ te noɔ,

Ka ba de kpɛ ne daa te koɔre

N naŋ e noɔ N naŋ e noɔ ka ba nyɔge maŋ te koɔre.

Ka anaŋ ba e nenfaa eŋɛ,

Aa la ba taa nenfaa zinɛ

Ba naŋ yeli a nenfaa yɛlɛ

Aa la ba taa nenfaa,

Kyɛ ba ba boɔrɔ o,

Yɛ naŋ faa boɔrɔ nen-kpeɛne

Fo naŋ wa bɔ la nenfaa faaŋ

Nenfaa naŋ ziŋ nenfaa lɛ,

Yɛ naŋ boɔrɔ la a nenfaa bio

Yɛ sɔɔre kaa ×2

Aa la ba taa nenfaa

Kyɛ N naŋ ba taa bone zinɛ la ka

N e nenfaa".

O naŋ wa yieli o nembaare yieli baare, ŋaa la ka o vaa iri de o soɔ ne a miri a zale a zaa lantaa te gɛrɛ o muo poɔ kyɛ naŋ kono kyɛ yiele o nembaare yieloŋ.Be la o naŋ te bɔ a muo poɔ boma wane, a koɔre a mine kyɛ de a kyɛllɛɛ naŋ na kyɛ maale ne bondirii ka ba zaa di. Kyɛ ne a ama zaa Nyuuri maŋ are ne la Maasoawoore ne gbɛɛ ka a bondirii ba nɔma "nyɛnoo, semaane kyebe", kyɛ nyɔge ne o a zɔmɔ toobu, Nyuuri maŋ pɛge o la ka yi velaa aŋa sããna ŋmane. O ma laŋ la o yiri deme zaa taa kyɛ bara boma ka a gɛrɛ aŋa sa-kobo kyɛ kaa ba nyɛ la. Maasoawoore ne Npããdɔgɛɛ maŋ be la a yiri poɔ kyɛ e aŋa neɛ kyɛbe togitogi zaa.

Maasoawoore ba wono noɔ fēē zaa a kultaa naŋ poɔ ka a ta noɔ-gbɛlee gba. Bone na onaŋ maŋ wa ka o nyerɛ la zɔɔre la, emmaaroŋ da ba kye o kultaa die poɔ. A teɛroŋ ane a toma zaa e la baaloŋ k'o. Maasoawoore ne a poɔ onaŋ da taa kyɛ kūū seɛ a wore ama zaa. N taa mine kulee serɛbɛ page ne kyɛ maa eŋ kulee la gu. A kule serɛ kyɛ ba nyerɛ emmaaroŋ ba o kultaa poɔ, o nyɔcvore zaa da eɛɛ wahala k'o.

Npããdɔgɛɛ maŋ koro la o bie pɔge kanyiri ka nyɔge omeŋɛ lantaa kyɛ a yiri ŋmemɛ ne a Saazu ŋmemɛ naŋ soŋ la ka o yi a yɛlɛ ama zaa poɔ.